Terug in Latinoland 3: Vivir en el volcán, Estado de Emergencia y Radio Star 98.3 FM

Ik had jullie nog een verhaaltje beloofd over Baños...

Baños is een prachtig gelegen stadje in het centrum van Ecuador, tussen schitterende groene heuvels, met laaghangende bewolking, aan de voet van de Tungurahua, een wel zeer actieve vulkaan. In '99 gaf de president van Ecuador bevel Baños te ontruimen. De vulkaan stond op "rood alarm", wat wil zeggen dat onderzoekers beweerden dat hij ieder moment kon uitbarsten. 20.000 bewoners werden gedwongen hun huizen, restaurants en hotels achter te laten. Toen er na enkele maanden echter nog steeds geen uitbarsting was geweest, brak de bevolking van Baños massaal door de politieafzettingen heen en nam zij weer bezit van haar stad. En dat is tot op de dag van vandaag de status quo: De mensen leven en werken, het toerisme bloeit, de vulkaan rookt en spuuwt...
Behalve om haar vulkaan is Baños beroemd om haar heilzame bronnen. Ik had gehoord van een mooi gelegen hete bron waarin je kon zwemmen aan de voet van een waterval. Nu moet je weten dat ik als sinds "Cocktail" (een film met Tom Cruise, met een wel zeer romantische scene in een Jamaicaanse waterval) op zoek ben naar zo'n soort plek. Ik zag het dus helemaal zitten! Helaas bleek deze bron iets te vol met mensen (lees: bommetjes makende kinderen) voor de juiste romantische sfeer. Daarnaast was het bad van geelgeverfd beton, hetgeen het water een hinderlijke fluoriserende kleur gaf. En toch, als je daar dan zit met uitzicht over die inmens groene bergen, met hier en daar een boerderijtje en een ruisende waterval op de achtergrond, dan is het leven helemaal niet verkeerd! Daarbij was het water van zo'n heerlijk lamslaande relaxerende temperatuur en kwaliteit, dat ik waarschijnlijk niet eens was opgestaan als de Tungurahua daadwerkelijk tot uitbarsting was gekomen...
(Overigens heb ik later ergens gelezen dat ze die beroemde scene in Cocktail binnen no-time hebben moeten opnemen, omdat die waterval tjokvol bloedzuigers zat... Zo!)

Tot mijn verbazing zag ik wel degelijk verschil tussen Ecuador en Perú, meer dan ik had verwacht in ieder geval (en voor zover je dat kunt zeggen na een bezoek van een week!). Zodra de bus de grens met Ecuador nadert begint het landschap al te veranderen: warmer, minder bewolkt en de droogte van de Peruaanse kust maakt plaats voor eerst eindeloze rijstvelden en daarna enorme groene bergen. Hier zijn Fujimori's irrigatieprojecten duidelijk niet meer nodig!
In 2000 schakelde Ecuador over van de oude munt de Sucre, naar de Amerikaanse dollar. Vele protesten, prijsstijgingen en (uiteindelijk) ook salarisstijgingen later lijkt het nu (relatief) goed te gaan met Ecuador. De mensen die we spreken zijn trots en tevreden dat zij (eens de arme buren van Perú) nu daar op vakantie kunnen. Bij Freddy werken de Ecuadoriaanse dollarmuntjes op de lachspieren: "Ecuador, la luz de America" ("Het licht van Amerika") melden deze. Ach heden ja, waar zouden we zijn zonder Ecuador!?

Hoe het ook zij, de steden die we bezoeken hebben niet te klagen over toerisme, hebben dure, moderne winkels en zijn verbazingwekkend schoon... Al is dit misschien alleen het oppervlakkige beeld dat je overhoudt als je niet verder kijkt dan de toeristensteden en vooral je ogen dichthoudt in overstap- en grensplaatsen zoals het dubbelstadje Huaquillas/Aguas Verdes op de Peruaans/Ecuadoriaanse grens. Huaquillas is een typisch voorbeeld van lélijke armoede. Niet de "romantische" armoede van de afgelegen hutjes die je ziet als je in de groene bergen je hoofd uit het raam steekt, waar mensen misschien bijna geen geld hebben, maar dit ook vrijwel niet nodig hebben, omdat ze leven van wat het land te bieden heeft. Huaquillas vertegenwoordigd de armoede die stinkt naar urine en afval, de armoede van dronken mensen in de goot, van schurftige honden, van mensen die je wanhopig iets onbruikbaars proberen aan te smeren, opdringerige geldwisselaars, verminkte bedelaars en vuile kinderen. Er is nog een lange weg te gaan....

Terug in de bus naar Peru moet ik lachen om drie kleine meisjes die met hun neusjes tegen het raam "Wat zie ik allemaal?" spelen. "Arbol-Arbol-Arbol-Vaca-Basura-Basura-Basura- Arbol-Basura" ("Boom-Boom-Boom-Koe-Vuilnis-Vuilnis-Vuilnis-Boom-Vuilnis").

Maar Perú heeft op het ogenblik grotere problemen dan afval in de berm. Mocht ik nog een willen klagen over de 40ste sollicitatiebrief: van Freddys uitgebreide vriendenkring (allen gezonde jongens, met opleidingen van vrachtwagenchauffeur tot universitair geschoold) hebben er misschien 2 werk. En vaak gaat het dan nog om het soort werk dat wij eerder zouden aanmerken als "klusje" (Als het muurtje is afgeschilderd mag je gaan, dat soort werk...). Iedereen zwerft her en der door het land (of als het even kan in Chili of Ecuador) op zoek naar werk.
En de mensen die wél werk hebben zijn ook ontevreden. Al sinds ik twee weken geleden aankwam zijn de docenten in staking. Docenten op staatsscholen verdienen op het ogenblik zo weinig, dat ze genoodzaakt zijn er een tweede baan bij te nemen, iets dat het onderwijs niet te goede komt, want hoe kun je een les voorbereiden als je met je andere baan bezig bent?
SUTEP, de organisatie van docenten heeft inmiddels aansluitinggezocht bij ontevreden agrarieres, die overheidscompensatie eisen voor veel te dure mest en bestrijdingsmiddelen. Samen houden ze het niet bij protesteren, maar blokkeren ze ook wegen, iets dat (hoewel veel mensen begrip hebben voor hun situatie) veel verontwaardiging oproept. Mensen kunnen niet meer naar hun werk en de wegen komen vol te staan met vrachtwagens vol verse producten, hetgeen "de ontwikkeling van Perú in de weg staat".
Deze week heeft president Toledo de noodtoestand uitgeroepen, in een poging de wegen vrij te maken en de scholen weer open te stellen. Dat laatste lijkt me nog een hele uitdaging, want het is één ding om wegen schoon te vegen, maar iemand dwingen les te geven lijkt me erg moeilijk (ook al zijn er volgens Freddy massa's docenten zonder werk). Bovendien maak ik me, meer dan veel Peruanen zo lijkt het, druk om de implicaties: In een land met (lees: continent) met zo'n bewogen geschiedenis, zoveel corruptie en voormalige (bijna-)dictators de macht aan het leger geven... ik vind het nogal wat!

Hoewel de volgende verkiezingen pas in 2006 zijn, speculeren veel Peruanen over de gevolgen. Al voor de noodtoestand had Toledo een schokkend laag vertrouwen van de bevolking (14% tegenover ongeveer 70 toen hij in 2001 begon) en velen gokken dat dit Alan Garcia (zijn grote opponent, voormalig presiodent en corruptie-kampioen) aan veel stemmen zal helpen.
Hier in Trujillo merken we gelukkig niet veel van de hele toestand. Scholen zijn (nog steeds) gesloten, de grote protesten van Puno en Arequipa protesten blijven hier uit, slechts de Plaza de Armas staat vol verveeld kijkende ME.

Tenslotte kan ik jullie nog melden dat ik sinds gisteren behoor tot de klasse van bekende Trujillianen (of ik nog niet genoeg bekijks had... ). Toen we vrijdagavond naar de bioscoop gingen, om eindelijk de nieuwe Matrix te zien, werd ik aangesproken door een jonge vrouw. Ze vond dat ik mooie ogen had en mooi haar: "Net een poppetje!". Ze stelde me voor aan haar man, die een journalist voor de plaatselijke radio bleek. Señor Rafael heeft een dagelijks politiek uurtje op de lokale radio, waarin hij flink afgeeft op gaten in de weg, docenten in staking en met fout geld gebouwde winkelcentra. Daarnaast heeft hij geregeld gasten in de studio en het leek hem prachtig als ik nu eens wat kwam vertellen over Nederland. Hoewel me dit best grappig leek, ken ik de mentaliteit hier inmiddels goed genoeg om niet direct uit mijn vel te springen van enthousiasme: eerst zien dan geloven! Dus toog ik vanmorgen, na slechts vier uurtjes slaap (we waren om 5 uur 's ochtends opgestaan om verse schaal- en schelpdieren te kopen om ceviche te maken voor Freddy's familie), naar het radiostation. Een druk in- en uitlopen van mensen, veel telefoon, maar géén Rafael. Die kwam pas om klokslag 12 uur binnenkomen, na de nodige vragende blikken mijn kant op wat ik in jezusnaam kwam doen... Maar de aankondiging maakte dan weer veel goed: "Vanmiddag hebben wij als gast in onze studio, onze vriendin uit Nederland, een zeer sympatiek en knap meisje, een echte schoonheidskoningin (Ok, ik geef toe, toen kreeg ik even een lachstuip), Annie!" Jawel, daar ging mijn radiocarriére! Het beantwoorden van de vragen ging vrij soepel, al moet ik zeggen dat de vragen nog sneller werden afgevuurd dan ik ze kon beantwoorden en dat ik ook wat confuus raakte van de rinkelende telefoon en de in -en uitlopende mensen. Vijftien minuten vragen over het Nederlands salaris, melk, bejaarden, dagbesteding en de grootte van Nederland later mocht ik nog even de groeten doen aan de vrouw van Rafael en werd mij een zeer goede reis gewenst. Bij Freddy thuis werd ik ingehaald of ik zojuist de troonrede had uitgesproken. Om het allemaal nog eens na te luisteren heeft Freddy's zusje alles opgenomen op casette. Kunnen jullie ook nog meegenieten...

Dat was het weer, waarschijnlijk weer het laatste verhaaltje ook. Tot snel allemaal!